महाराष्ट्र कृषी उत्पन्न विपणन (नियमन) कायदा १९६३ च्या कलम ३९अ अंतर्गत नागपूर एपीएमसी १६ नोव्हेंबर १९७४ रोजी अधिसूचित करण्यात आले आणि २१ जानेवारी १९७५ रोजी काम सुरू केले.

नागपूर एपीएमसीच्या स्थापनेपूर्वी आणि त्यानंतरही काही वर्षांनी नागपूर शहरात धान्य बाजार, संत्रा आणि फळ बाजार, बटाटा-कांदा बाजार, मिरची आणि गुरांचा बाजार अशा वेगवेगळ्या बाजारपेठा वेगवेगळ्या ठिकाणी अस्तित्वात होत्या. संस्थापक सदस्यांचे मत होते की सर्व बाजारपेठा शहराजवळ एकाच ठिकाणी असाव्यात. हे उद्दिष्ट लक्षात घेऊन, संस्थापक सदस्यांनी नागपूर सुधार ट्रस्टला नागपूरजवळ मोठी जमीन देण्याची विनंती केली. या बाबीचा गांभीर्याने विचार करून, १९८१ मध्ये सुमारे ११० एकर जमिनीचे वाटप करण्यात आले. एपीएमसीला जमीन दिल्यानंतर, किर्लोस्कर कन्सल्टंट्स, पुणे यांना फिजिबिलिटी आणि झोनल प्लॅन रिपोर्ट तयार करण्यासाठी नियुक्त करण्यात आले आणि त्यांनी १९८१-८२ मध्ये तो तयार केला.

व्यवहार्यता आणि झोनल प्लॅन रिपोर्ट मिळाल्यानंतर, बाजार समितीने बाजारपेठ बांधण्यासाठी आराखडा तयार करण्यासाठी भारतातील प्रसिद्ध वास्तुविशारद शिवदानमल मोखा, नागपूर यांच्याशी संपर्क साधला. वास्तुविशारदांनी आराखडा तयार केला आणि नागपूर सुधार न्यासाने मंजूर केला, बाजार समितीने १९८८ ते १९९२ दरम्यान सुमारे ३४ कोटी रुपये खर्च करून सदर जवाहरलाल नेहरू मार्केट यार्ड बांधले. नागपूर शहराच्या विविध भागात असलेले सर्व उपबाजार (इतवारी धान्य आणि भाजीपाला बाजार वगळता) सरकारी ठरावानुसार कळमना मार्केट यार्डमध्ये स्थलांतरित करण्यात आले.

मार्केट यार्डवर केलेले विकास आणि बांधकाम एपीएमसीच्या स्वतःच्या निधीतून केले जाते. समितीवर कोणत्याही बँकेकडून, संस्थेकडून किंवा कोणत्याही सरकारी संस्थेकडून कर्ज, अनुदान किंवा गहाणखत नाही आणि मार्केट यार्डमध्ये उपलब्ध करून देण्यात येणाऱ्या सुविधा समितीच्या स्वतःच्या स्रोताकडून आहेत. विशेषतः एपीएमसी यशस्वी करण्यासाठी अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांच्या प्रयत्नांचा आणि योगदानाचा उल्लेख करणे आवश्यक आहे.

नागपूर कृषी उत्पन्न बाजार समिती पंडित जवाहरलाल नेहरू मार्केट यार्ड, नागपूर यांचा परिचय